Terugslaan of naar de juf? Kijkopdracht ‘Wat zou jij doen?’- aflevering over pesten

Kijk de aflevering van NPO Zapp ‘Wat zou jij doen?’ samen met kinderen en praat over pesten

Door Mirelle Valentijn – Docent Kenniscentrum en voorzitter Stichting Omgaan met Pesten

Pesten heeft vaak een enorme impact op kinderen. Het is een complex probleem, dat zich doorgaans niet zomaar laat oplossen. Dit omdat er een hele groepsdynamiek aan ten grondslag ligt, waarbij elk kind z’n eigen rol speelt. Inhoudelijk expert Mirelle Valentijn neemt je mee in praten over pesten in de groep.

Terugslaan of naar de juf?

Nick werd gepest en had daar heel veel last van. Hij wist niet wat hij kan doen om het te laten stoppen. Moet hij terugslaan of het tegen de juf zeggen? In deze afgelevering deelt Nick zijn ervaringen en gaat op zoek naar een antwoord op deze vraag. Mirelle Valentijn, voorzitter van St. Omgaan met Pesten, zocht Nick op, op school. Zij gaf de workshop ‘Samen maken we het verschil’ aan Nick en zijn klasgenoten van groep 7. Je kunt de aflevering inzetten om te werken aan sociale veiligheid en weerbaarheid. 

Klik op de foto hierboven om de uitzending van Zapp ‘Wat zou jij doen?’ te bekijken of ga naar Zappdoc gemist

Praten over pesten

Praten over pesten draagt bij aan het doorbreken van pestproblematiek. Met de juiste vragen laat je een kind zelf nadenken over zijn of haar rol in de groep en mogelijke alternatieven. Voor een kind dat gepest wordt kan het een enorm verschil maken als deze steun ervaart van andere kinderen. De stap naar de rol van ‘helper/verdediger’ hoeft helemaal niet groot te zijn.

Een inleiding kan niet ontbreken

Start nooit zomaar met beeldmateriaal dat emotioneel beladen kan zijn in de groep of dat kan raken aan eigen ervaringen van kinderen. Geef een korte inleiding over de ervaringen die Nick zal delen:

• Nick zit in groep 7 op de basisschool.
• Hij wordt al langere tijd gepest door kinderen op school, ook uit groep 8.
• Nick voelt zich anders als andere kinderen door andere interesses en zijn gevoeligheid.
• Hij wil weten wat hij kan doen om het te laten stoppen. Moet hij terugslaan of het tegen de juf zeggen?

Zorg voor belangstelling van de kinderen. Geef een kijkopdracht en leg uit wat het doel is van samen kijken naar deze aflevering.

Veiligheid is een randvoorwaarde

Beeldmateriaal als in deze aflevering van ‘Wat zou jij doen? ‘ over pesten kan diverse gedachten en gevoelens losmaken bij kinderen. Om hier vervolgens over in gesprek te gaan dient het veilig te zijn in de groep. Het maken van afspraken over het omgaan met elkaar in het gesprek na afloop helpt hierbij. Sta stil bij groepsregels. Besef dat bij het werken rond dit thema extra afspraken nodig zijn. Check of er nog afspraken moeten worden toegevoegd of aangepast en laat deze uit de kinderen zelf komen. Formuleer extra afspraken altijd positief: dus wat wil je wel en omschrijf concreet gedrag. Je mag altijd een afspraak toevoegen of voorleggen die je zelf belangrijk vindt. Denk hierbij met name aan:

• We stellen vragen om elkaar beter te begrijpen.
• Wat we te weten komen over elkaars gedachten, gevoelens en gedrag blijft binnen de groep.

Openheid creeert openheid

Stel jezelf kwetsbaar op. Deel met de kinderen wat jou raakt na het kijken van de aflevering en hoe dit komt.  Richt je niet alleen op de inhoudelijke informatie. Maak bij praten over pesten in de groep heel bewust echt contact en besteed aandacht aan de intermenselijke kant. Zie jezelf hierin als instrument. Deel een ervaring over je eigen rol als kind, gedachten en gevoelens. Zo kom je letterlijk een beetje dichterbij. Dat heeft een positieve invloed op het creëren van een sfeer van veiligheid en vertrouwen, waarin leerlingen zich na jouw voorbeeldgedrag ook durven te laten zien en horen.

Kijkopdracht: ‘Wat zou je doen?’ – aflevering over pesten

 Wissel in drietallen uit hoe je het vond om om de aflevering te zien. Geef op deze manier eerst ruimte aan alle kinderen om zich te ontladen en uiten. Vraag daarna een aantal reacties uit de groep.

Negen vragen die je kunt stellen na de uitzending

1. Nick en andere kinderen in de aflevering vertelde over ervaringen met pesten. Wat raakte jou het meest?
2. In de aflevering werd gesproken over ‘anders zijn’. Misschien dat de klasgenoten deze kinderen niet echt kenden. Ze hadden vooral een sterke mening, een oordeel over het punt waarin ze ‘anders’ waren. Wat hadden de klasgenoten van deze kinderen kunnen doen om ze beter te leren kennen? Zouden ze dan ook minder over hun grenzen gaan? Het is belangrijk om nieuwsgierig te zijn op een positieve manier naar elkaars verschillen. Vaak ontdek je dan dat er ook heel veel punten zijn, waarin je hetzelfde bent.
3. In een toneelstuk mochten de kinderen Mirelle tijdens de workshop pesten met een hoedje met bloemen. Ze liet verschillende reacties zien op pesten. Als je gaat schreeuwen, iets naars over de ander terugzegt met een jij-zin of gaat vechten wordt het pesten erger en stopt het niet. Vaak bemoeien anderen zich er ook mee. Als je opkomt voor jezelf is het belangrijk dat je sterk staat, duidelijk praat, de ander streng aankijkt en een ik-zin zegt, je eigen mening laat horen. Ook kun je het pestgedrag negeren met een sterke houding. Nick speelde geen fortnight. Hij hield van Mario games. Ze zeiden ‘mario snor’ tegen hem. Wat zou een sterke ik-zin zijn die hij daarop kan terugzeggen?
4. Nick zijn moeder sprak samen met hem over de vraag ‘Waarom pest je mij?’. Hoe komt het dat kinderen pesten of meelopen met de pester?  
5. Nick dacht dat hij een mietje zou zijn als hij naar de juf zou gaan. Een andere jongen in de aflevering zei dat het juist stoer is. Hoe komt het dat het stoer is om te vertellen dat je wordt gepest?
6. Praten over pesten is belangrijk. Dan kunnen anderen je helpen en zorgen dat het pesten stopt. Geef alle kinderen een klein gekleurd blaadje papier. Met wie kun jij praten? Vraag hen de eerste naam op te schrijven die in ze opkomt. Laat de kinderen vervolgens in drietallen uitwisselen met wie zij zouden praten (uit het gezin, familie, school, de groep, vrienden, …) en wat maakt dat zij die persoon vertrouwen. Als ze ideeën opdoen uit de voorbeelden van anderen mogen ze deze namen ook opschrijven op het blaadje papier. Het doel is om te proberen tot drie mensen te komen die ze vertrouwen. Vraag enkele reacties uit de groep.
7. Laat ze tot slot in drietallen een beginzin bedenken als je een gesprek zou willen beginnen met iemand die je vertrouwt over een probleem. (Deze zinnen mogen gelijk zijn en ook verschillen van elkaar)
8. Mirelle, voorzitter van Stichting Omgaan met Pesten, zocht hem op op school en gaf een workshop. Zij wil als verschil maken voor Nick en zijn klas op school. Hoe zou jij het verschil willen maken als jij Nick zijn juf of meester zou zijn? (Hier krijg je als begeleider van de groep veel suggesties over gewenste steun uit de groep, reflecteer op je eigen handelen en ontdek wat je ervan kunt leren of wie weet wilt uitproberen)
9. Beoordeel de veiligheid in de groep. Is deze aanwezig, dan kun je een verbinding leggen met de rollen het de manier van omgaan met elkaar in de eigen groep. Beoordeel de spanningsboog in de groep. Je kunt deze verbinding direct na de voorgaande 6 vragen en het gesprek dat is ontstaan maken, of op een later moment. Als de spanningsboog is afgenomen zal vraag zeven minder winst opleveren voor de groep. Zijn er dingen je die anders zou willen in deze groep? Hoe zouden wij het verschil kunnen maken met en voor elkaar? Vraag door: wat kun je daar zelf voor doen? Wat kunnen anderen doen? Hoe kunnen we samen zorgen dat dit voor jou veranderd? Welke afspraken kunnen we maken om als groep (nog) fijner met elkaar om te gaan?

Wanneer is het belangrijk praten over pesten stop te zetten?

Als de sfeer onverhoopt niet serieus of lacherig blijft/wordt, dan is het wijs om te melden dat het op deze manier niet zinvol is en wat dit met jou doet in relatie tot het thema. Bespreek wat nodig is om de houding te verbeteren. Als dat niet werkt, is het beter om een andere les te draaien en op een later moment te onderzoeken wat nodig is om de veiligheid in de groep te verhogen om meer openheid te creëren.

Het televisieprogramma ‘Wat zou jij doen?’

In het televisieprogramma ‘Wat zou jij doen’ helpen kinderen leeftijdsgenoten bij hun dilemma’s. Kinderen hebben nog niet heel veel levenservaring, dus is het fijn als andere kinderen met ze meedenken en helpen bij het vinden van de beste oplossing. In Wat zou jij doen? denkt een panel van twaalf kinderen uit heel Nederland mee over allerlei dilemma’s van leeftijdsgenoten. Wat zouden zij zelf doen in een vergelijkbare situatie?

Per aflevering vertelt een kind (10-13 jaar) in een korte documentaire wat zijn of haar probleem is. Meestal is dat een herkenbaar verhaal met verschillende kanten. Het hulppanel bekijkt het filmpje en reageert. Zo wordt duidelijk dat je op verschillende manieren naar een dilemma kunt kijken. En het nodigt de kijker uit om bij zichzelf na te gaan: Wat zou ik doen?

Wat zou jij doen? is een serie van HUMAN, in coproductie met CCCP. Deze aflevering werd gemaakt in samenwerking met St. Omgaan met Pesten.

“nu begrijp ik pas echt hoe vervelend pesten meemaken is”

Nick hoopt dat kinderen door het horen van zijn verhaal gaan inzien hoeveel pijn pesten doet en hoe
belangrijk het is om te stoppen met pesten. Uit de reacties van zijn klasgenoten na afloop van de
workshop bleek al dat Nick zijn woorden tot nadenken aanzetten:
“Nu begrijp ik pas echt hoe vervelend pesten meemaken is”
“Ik twijfel soms of ik een ander wel moet helpen, want straks word ik zelf gepest”
“Dat ik iets oké vind of zelfs grappig, betekent niet dat een ander dat ook vindt”
“Nu ik weet dat je ook samen met iemand voor een ander kan opkomen, durf ik het misschien wel, dan
sta je sterker”

Nick kijkt trots terug op zijn uitzending

Nick kijkt positief terug op de workshop en zijn bijdrage aan het programma ‘Wat zou jij doen?’. Hij
heeft een antwoord gevonden op zijn vraag en is trots op zichzelf en zijn klas op hem. Ook school
heeft goed meegedacht hoe het pesten te stoppen. Dat hij zelfs andere kinderen heeft geïnspireerd
om ook in de klas over zichzelf te praten vindt hij heel bijzonder.

 Fijn dat jij dit artikel leest. Het betekent dat je oog hebt voor groepsdynamica, sociale verhoudingen en kwetsbare kinderen. Dank daarvoor! De wereld kan meer mensen gebruiken zoals jij. In het werken met kinderen kun je elke dag het verschil maken als het gaat om sociale veiligheid. Spreekt dat je aan? Lees dan meer over de opleiding tot trainer en antipestcoördinator of neem contact met ons op.