5 tips bij praten over pesten ‘Wat zou jij doen?’

Kijk de aflevering van NPO Zapp ‘Wat zou jij doen?’ samen met kinderen en praat over pesten

Door Mirelle Valentijn – Docent Kenniscentrum en voorzitter Stichting Omgaan met Pesten

Pesten heeft vaak een enorme impact op kinderen. Het is een complex probleem, dat zich doorgaans niet zomaar laat oplossen. Dit omdat er een hele groepsdynamiek aan ten grondslag ligt, waarbij elk kind z’n eigen rol speelt. Inhoudelijk expert Mirelle Valentijn neemt je mee in praten over pesten in de groep.

Praten over pesten draagt bij aan het doorbreken van pestproblematiek. Met de juiste vragen laat je een kind zelf nadenken over zijn of haar rol in de groep en mogelijke alternatieven. Voor een kind dat gepest wordt kan het een enorm verschil maken als deze steun ervaart van andere kinderen. De stap naar de rol van ‘helper/verdediger’ hoeft helemaal niet groot te zijn. Lees ook onze andere blog Terugslaan of naar de juf? Kijkopdracht ‘Wat zou jij doen?’- aflevering over pesten

Klik op de foto hierboven om de uitzending van Zapp ‘Wat zou jij doen?’ te bekijken of ga naar Zappdoc gemist

Vijf belangrijke tips bij praten over pesten

1. Draag de belangrijke boodschap uit: Gepest worden is NOOIT jouw schuld!

Kinderen die gepest worden denken dat het hun eigen schuld is. Dit is niet waar. Jij bent wie je bent. Iedereen is anders en niemand is perfect. Je bent helemaal goed zoals je bent. Niemand heeft het recht om je te pesten. Veel kinderen die gepest worden vinden het moeilijk om voor zichzelf (de juiste manier) op te komen. Daarom is het belangrijk dat we op elkaars grenzen letten en deze beschermen.

2. Raad terugslaan bij pesten af

Nick vroeg zich af op hij moest terugslaan na pesten. We kennen allemaal wel een verhaal dat eindigde met “en toen gaf ik een keiharde klap en daarna ben ik nooit meer gepest”. Dat kan een eenmalig noodsignaal zijn geweest dat een slachtoffer heeft gegeven, waardoor de machtsongelijkheid is hersteld. Vaker pakt het echter anders uit.

De pester en meelopers voelen zich door deze agressieve reactie van een slachtoffer, vaak uitgedaagd, de ander opnieuw te pesten en accepteren deze wijze van zelfverdediging of een tegenaanval niet. Ook komt het voor dat zij het grappig vinden en deze boze reactie en terugslaan juist loont om door te gaan. In de meeste gevallen zijn de pester en meeloper met meer personen en krijgt het slachtoffer geen steun en delft het onderspit in het gevecht dat hieruit voortkomt. De situatie wordt er niet mee opgelost. Met name omdat er vaak een patroon ontstaat van pesten -> terugslaan – > meer pesten. Het stopt niet en wordt erger. Wij raden dan ook aan dat:

• Slachtoffers leren duidelijk grenzen aan te geven op een assertieve manier.
• Pesters, meelopers en aanmoedigers meer inzicht krijgen in grenzen, deze herkennen en empathie ontwikkelen, waardoor zij zich verplaatsen in het slachtoffer en inzicht krijgen in gevolgen.
• Buitenstaanders en helpers/verdedigers samen zorgen voor het geven van steun en anderen aanspreken op pestgedrag of hulp halen voor het slachtoffer.

3. Stimuleer kinderen om pesten te melden

Nick vroeg zich af of hij het tegen de juf moest zeggen dat hij gepest wordt. Veel kinderen vertellen nog altijd niet dat zij worden gepest. Uit het onderzoek wat werkt tegen pesten blijkt dat een derde van de kinderen die meerdere keren per week wordt gepest dit niet verteld. Daar zijn verschillende redenen voor. Zij zijn onder andere bang dat het pesten na melden erger wordt.

Wij raden kinderen aan wel te praten over pesten. Zij kunnen pesten melden als zij zien dat dit plaatstvind en een ander overkomt. Zij kunnen het bespreekbaar maken als ze zelf gepest worden. Wat daarbij belangrijk is, is dat zij vertellen wat er is gebeurd, maar ook hoe zij geholpen willen worden en vragen of de ander deze hulp kan geven. Nog te vaak krijgen slachtoffers reacties van andere kinderen, ouders of professionals als: trek het je maar niet aan, ga maar ergens anders spelen. Neem meldingen van pesten altijd serieus. Breng het pestprobleem in kaart. Welke kinderen functioneren in de rol van: pester, meeloper, aanmoediger, buitenstaander, helper/verdediger? Welke vormen van pestgedrag plaatsgevonden? Hoe vaak? Waar? Wanneer? Door wie? Maak samen met andere betrokkenen een plan van aanpak om het pesten terug te dringen en te stoppen.

4. Heb aandacht voor het bieden van nazorg

 Sluit praten over pesten altijd af met een compliment en beschrijf concreet gedrag dat je hebt waargenomen dat heeft bijgedragen aan nadenken over een positieve en veilige groep. Benoem ook dat er ervaringen, gedachten of gevoelens kunnen zijn die de kinderen misschien niet hebben gedeeld en dat dat oké is. Je mag altijd zelf kiezen wat je wel en niet deelt. Soms is het fijn om iets dat je niet hebt gedeeld toch te laten weten aan de juf, meester of groepsbegeleider. Creëer een brievenbus (evt. online) waar kinderen een bericht kunnen achterlaten en geef aan wanneer je in de brievenbus kijkt en wat je met de inhoud doet.

5. Verwijs naar passende hulp

Noteer voor jezelf bijzonderheden uit het gesprek waar je op een ander moment met de kinderen als groep, individueel of met ouders op terug wilt komen. Verwijs indien nodig intern of extern naar passende hulp. Denk voor interne hulp aan interventies door externe professionals zoals workshops & antipestprogramma’s of kies voor scholing van een eigen professional.

Denk bij externe hulp ook aan de Sta Sterk training. https://www.omgaanmetpesten.nl/sta-sterk-training/

Kijk voor een trainer in jouw omgeving op overzicht Sta Sterk trainers

Wanneer is het belangrijk praten over pesten stop te zetten?

Als de sfeer onverhoopt niet serieus of lacherig blijft/wordt, dan is het wijs om te melden dat het op deze manier niet zinvol is en wat dit met jou doet in relatie tot het thema. Bespreek wat nodig is om de houding te verbeteren. Als dat niet werkt, is het beter om een andere les te draaien en op een later moment te onderzoeken wat nodig is om de veiligheid in de groep te verhogen om meer openheid te creëren.

Het televisieprogramma ‘Wat zou jij doen?’

In het televisieprogramma ‘Wat zou jij doen’ helpen kinderen leeftijdsgenoten bij hun dilemma’s. Kinderen hebben nog niet heel veel levenservaring, dus is het fijn als andere kinderen met ze meedenken en helpen bij het vinden van de beste oplossing. In Wat zou jij doen? denkt een panel van twaalf kinderen uit heel Nederland mee over allerlei dilemma’s van leeftijdsgenoten. Wat zouden zij zelf doen in een vergelijkbare situatie?

Per aflevering vertelt een kind (10-13 jaar) in een korte documentaire wat zijn of haar probleem is. Meestal is dat een herkenbaar verhaal met verschillende kanten. Het hulppanel bekijkt het filmpje en reageert. Zo wordt duidelijk dat je op verschillende manieren naar een dilemma kunt kijken. En het nodigt de kijker uit om bij zichzelf na te gaan: Wat zou ik doen?

Wat zou jij doen? is een serie van HUMAN, in coproductie met CCCP. Deze aflevering werd gemaakt in samenwerking met St. Omgaan met Pesten.

“nu begrijp ik pas echt hoe vervelend pesten meemaken is”

Nick hoopt dat kinderen door het horen van zijn verhaal gaan inzien hoeveel pijn pesten doet en hoe
belangrijk het is om te stoppen met pesten. Uit de reacties van zijn klasgenoten na afloop van de
workshop bleek al dat Nick zijn woorden tot nadenken aanzetten:
“Nu begrijp ik pas echt hoe vervelend pesten meemaken is”
“Ik twijfel soms of ik een ander wel moet helpen, want straks word ik zelf gepest”
“Dat ik iets oké vind of zelfs grappig, betekent niet dat een ander dat ook vindt”
“Nu ik weet dat je ook samen met iemand voor een ander kan opkomen, durf ik het misschien wel, dan
sta je sterker”

Nick kijkt trots terug op zijn uitzending

Nick kijkt positief terug op de workshop en zijn bijdrage aan het programma ‘Wat zou jij doen?’. Hij
heeft een antwoord gevonden op zijn vraag en is trots op zichzelf en zijn klas op hem. Ook school
heeft goed meegedacht hoe het pesten te stoppen. Dat hij zelfs andere kinderen heeft geïnspireerd
om ook in de klas over zichzelf te praten vindt hij heel bijzonder.

 Fijn dat jij dit artikel leest. Het betekent dat je oog hebt voor groepsdynamica, sociale verhoudingen en kwetsbare kinderen. Dank daarvoor! De wereld kan meer mensen gebruiken zoals jij. In het werken met kinderen kun je elke dag het verschil maken als het gaat om sociale veiligheid. Spreekt dat je aan? Kom naar onze open dag op zaterdag 26 juni