Het verhaal van Mirelle Valentijn.
Oprichter van Kenniscentrum Omgaan met Pesten
Het verhaal van Mirelle
Van slachtoffer van pesten naar verschilmaker voor kinderen & jongeren; een krachtig, autobiografisch verhaal over de reis naar veerkracht, positiviteit en weerbaarheid.
Mirelle Valentijn (1978) is getrouwd met André (1974) en moeder van Nikita (2005), Yavàn (2009) en Yanaika (2015). Mirelle werd in haar jeugd gepest. Sinds 2003 maakt zij als docent, Sta Sterk trainer en oprichter van Kenniscentrum Omgaan met Pesten het verschil.
Nare grapjes
Het pesten begon op de basisschool. Ik was een gevoelig kind. Alles wat er om me heen gebeurde, kwam intens bij mij binnen en ik beleefde mijn emoties uitvergroot. Als kind was ik angstig, onzeker en niet weerbaar, wat een grote invloed had op hoe ik me voelde en hoe ik me gedroeg.
Ik was de jongste en kleinste van de klas, met een grote bril op mijn neus. Niet die bril op zich was de reden waarom ik werd gepest, maar hij werd wel vaak het onderwerp. Als je weerbaar bent en je hebt een grote bril, kun je gemakkelijker voor jezelf opkomen. Maar die weerbaarheid had ik niet, en dan helpt zo’n bril niet mee. Ik was een gemakkelijk slachtoffer. Ik zei niets terug, raakte in paniek en begon te huilen. Ik kon me niet verweren tegen het pesten.
Vooral de jongens maakten nare opmerkingen en grapjes. Ze lachten om mijn bril of om het feit dat ik de kleinste was. Een incident dat ik nooit zal vergeten, is dat de jongens bedachten dat ik verliefd was op het kleinste jongetje van de klas, ook een buitenbeentje met een grote bril. Dat lijkt misschien onschuldig, maar voor mij was het vreselijk. Het getreiter ging weken door – in de klas, op het schoolplein, en zelfs op straat. Het was niet waar, en ik kon er niets tegenin brengen. Het voelde alsof iedereen erover sprak.
Er was ook sprake van fysiek geweld. Ik ben een keer met een tak in mijn gezicht gestompt. Een andere keer werd ik op het schoolplein ingesloten door een groep kinderen die me om de beurt een tik gaven. Allerlei nare dingen gebeurden. Het was niet elke dag, maar de angst dát er iets zou gebeuren, was er constant. Ik was altijd op mijn hoede. Komt er een opmerking? Wie loopt er langs? Wat staat me om de hoek te wachten? Die voortdurende onzekerheid was enorm stressvol.
Wat Mirelle Valentijn heeft bereikt:
Mirelle maakt elk jaar het verschil voor duizenden kinderen, jongeren en volwassenen. Ze motiveert en inspireert professionals in het onderwijs, de kinderopvang en jeugdhulpverlening om samen de strijd tegen pesten aan te gaan.
Wil jij weten hoe je Mirelle kunt helpen in haar strijd tegen pesten? Neem dan contact met haar op!
'Het was niet elke dag, maar de angst dát er iets zou gebeuren was er altijd'
Als je buiten de groep valt, zijn juist de dingen die níet gebeuren ook moeilijk. Achteraan in de rij staan, buitengesloten worden op het schoolplein, niet gekozen worden bij gym... Buiten de groep vallen heeft een grote impact. Het is schadelijk voor je zelfbeeld en zelfvertrouwen. Vooral het contrast met de kinderen die wél worden gezien en gekozen, is pijnlijk.
Knetter Onzeker
Op de middelbare school ging het niet veel beter. De overgang naar de brugklas was moeilijk, wat voor veel kinderen geldt, zeker voor kinderen die minder weerbaar zijn. Ik hoopte dat het anders zou zijn in de brugklas, maar ik bleef hetzelfde gevoelige meisje. In vergelijking met mijn klasgenoten, waaronder enkele zittenblijvers van 13 jaar, was ik klein van stuk. Met mijn 11 jaar, 1 meter 40 lang en 40 kilo, voelde ik me niet op mijn plek. Ik was slim genoeg, maar sociaal-emotioneel nog jong. Ik speelde nog met barbies. Ik hoorde gewoon nog niet helemaal thuis op de middelbare school, en dat maakte me extra kwetsbaar. Ze hadden me zo weer gevonden. Opnieuw werd ik slachtoffer van pesten.
Het brugklasjaar was het zwaarst. Het pesten werd veel grilliger. Er waren meerdere klassen bij betrokken, ook uit het tweede leerjaar. Mijn spullen werden weggegooid, ik werd van mijn fiets getrapt, en ik werd na school opgewacht door jongens die van alles naar me riepen. Meestal kwamen de pesterijen van jongens, maar af en toe waren het meiden die over mijn grenzen gingen. Op een dag sloot een grote groep meiden me in, in een kring. Ik had vroeger prachtig lang, blond haar. Ze hielden mijn paardenstaart vast en dreigden met een schaar om mijn haar af te knippen. Ik dacht echt dat ze dat zouden doen.
Uiteindelijk hebben ze me laten gaan, maar het beeld van die meiden die in een kring om me heen stonden en niets deden, zal ik nooit vergeten.
Soms was het pestgedrag subtiel, zoals vreemde geluidjes maken als ik het lokaal binnenkwam. Ik werd er ontzettend onzeker van! Ik voelde me zo onveilig en angstig dat ik hyperventilatie aanvallen kreeg, waarbij ik helemaal verkrampte. Ik hield het niet elke dag meer vol op school. Soms werd ik zelfs door de conciërge naar huis gebracht.
Het ingewikkelde was dat ik niet de enige in mijn klas was die werd gepest. Een van mijn toenmalige vriendinnetjes had het ook moeilijk, vooral door een aantal meiden in onze groep. Net als ik sprak zij er niet over. Als we dat wel hadden gedaan, hadden we elkaar misschien kunnen helpen. In plaats daarvan maakte ik het haar soms ook lastig en deed ik mee aan het pestgedrag. Daar ben ik absoluut niet trots op. Ik was niet in staat om voor mezelf of voor een ander op te komen. Ik herinner me nog hoe verwarrend ik al die jongeren bij elkaar in de klas vond, hoe ingewikkeld de omgang met elkaar was, en hoe sterk de groepsdruk voelbaar was.
Thuis hebben ze nooit geweten hoe erg het was. Mijn ouders wisten dat ik gevoelig was en dat ik het moeilijk had op school, maar ze wisten niet hoe precies. Ik heb nooit verteld dat ik werd gepest; ik kon er gewoon niet over praten. Ik huilde in stilte op mijn kamer, met mijn hoofd in de kussens en mijn knuffelberen om me heen. Door het pesten ontwikkelde ik een negatief zelfbeeld en faalangst.
Pas later heb ik geleerd om thuis open te zijn over wat er in mij omgaat, wat ik voel en waar ik me zorgen over maak.
Anti-pestridder
In 2023 ben ik, als drijvende kracht achter onze organisatie Omgaan met Pesten, benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Sindsdien noemen veel mensen, jong en oud, mij de Anti-pestridder.
"Het was een bijzondere ervaring om zo verrast en in het zonnetje gezet te worden. De positie achter de katheder is voor mij vertrouwd, maar ernaast staan terwijl een ander je toespreekt, is een heel ander gevoel. Ik voel me vereerd met deze koninklijke onderscheiding en ben aangemoedigd om dit belangrijke werk voort te zetten.
Ik ben benieuwd welke deuren zich nu openen, als ridder in deze strijd tegen pesten, samen met ons team. Wie kunnen we aansporen om met ons mee te doen? Alleen kom je ver, maar samen kom je verder.
In de strijd tegen pesten gaat het niet om mij, maar om de duizenden verhalen die ik in mijn professionele werk en vrijwilligerswerk heb gehoord. Pesten blijft een groot maatschappelijk probleem. Preventie, het tijdig signaleren en aanpakken van pesten, blijft noodzakelijk om de schadelijke gevolgen te beperken.
Wij richten ons niet alleen op het slachtoffer. Het is belangrijk om te benadrukken dat we pesten zien als een groepsprobleem, waarbij we aandacht hebben voor alle rollen: slachtoffers, pesters, meelopers, aanmoedigers, buitenstaanders en helper/verdedigers.
Ik geloof dat iedereen het verschil kan maken en, met de juiste ondersteuning, tot ander gedrag kan komen. In de afgelopen jaren heb ik ervaren dat ouders, professionals en vrijwilligers deze ontwikkeling kunnen bevorderen als zij de juiste informatie en praktische handvatten krijgen."
Kanjer van een therapeut
Het keerpunt kwam toen ik als jongvolwassene weer gepest werd, deze keer op het werk door collega’s. Ik was inmiddels kraamverzorgende. Ik raakte overspannen en kwam terecht bij een kanjer van een therapeut. Daar heb ik ontzettend veel geluk mee gehad. Samen met haar heb ik teruggeblikt op vroeger en alle manieren die ik mezelf had aangeleerd om te overleven, die verre van assertief waren.
Ik kreeg veel inzicht in mijn eigen gedrag. Ik werkte bijvoorbeeld veel te hard, was enorm pleasend en ging tot het uiterste om alles goed te doen en aardig gevonden te worden. Met regressietherapie heb ik ervaringen van de basis- en middelbare school opnieuw beleefd en een plek kunnen geven. Die therapie heeft geholpen om het verleden af te kunnen sluiten en in het hier en nu te werken aan assertiviteit en zelfvertrouwen.
Sterk Staan
Ik ben gestopt met mijn werk in de kraamverzorging en teruggegaan naar school om de studie Omgangskunde te volgen. Daarnaast begon ik les te geven op het MBO Zorg en Welzijn. Ik wilde de docent zijn die het wél zag. Die oog had voor hoe leerlingen met elkaar omgaan en zich inzette om pesten te voorkomen en te stoppen. Via via kwam ik terecht bij een lezing van Dieta Uyterlinde, een vrouw die als oud-docent vechtsporten veel ervaring had met verschillende doelgroepen die gepest werden. Toen zij begon te vertellen over pesten en hoe je daarmee om kunt gaan, dacht ik maar één ding: Als ik dat had geweten toen ik zes was. Als iemand mij toen had kunnen leren hoe ik mijn ruimte en plek kon innemen, sterk kon staan, en mijn grenzen kon aangeven, dan had mijn levensloop er misschien heel anders uitgezien.
Het was een eye-opener om te horen dat je zelf invloed kunt uitoefenen op het pestgedrag van anderen. Het inspireerde me enorm dat mensen om je heen zoveel kunnen doen om de situatie te veranderen en de veiligheid te vergroten. Er ligt geen verantwoordelijkheid bij mij voor het pesten, en ik heb er ook geen schuld aan. Het inzicht dat ik tijdens die lezing van Dieta kreeg—dat je door bepaalde vaardigheden aan te leren weerbaarder kunt zijn tegen pesten—veranderde alles. Alle stappen die ik vanaf dat moment heb gezet, hebben met dat inzicht te maken.
De beslissing om in 2002 de toenmalige opleiding tot trainer Omgaan met Pesten bij Dieta te volgen, was het begin van een groot avontuur dat ik nog altijd voortzet. De methodiek van Dieta vormt de basis van de Sta Sterk methodiek, die wij nog altijd gebruiken bij ons Kenniscentrum Omgaan met Pesten.
Susan Leurs fotografeerde al meer dan 200 gepeste mensen: ‘Zolang er gepest wordt, blijf ik doorgaan’.
In 2016 startte fotograaf Susan Leurs met haar Project Pesten, een portrettenserie over de impact van pesten. Anno 2024 loopt het project nog steeds, want er wordt nog altijd gepest. Door pesten een gezicht te geven, hoopt zij dat het makkelijker bespreekbaar word.
Toen ik in 2011 meedeed aan het televisieprogramma Gepest, ontdekte ik dat er nog een deel van mijn verleden was dat ik niet had verwerkt. Ik ben in gesprek gegaan met mijn ouders, mentor en docent van de middelbare school waar ik een lastig brugklasjaar heb doorgemaakt. Dat was heel helend. Ik ben ook mijn pesters van toen onder ogen gekomen en heb hen kunnen vergeven.
Duizenden kinderen en jongeren helpen
Pesten heeft veel impact. Ik heb lange tijd restschade ervaren door de negatieve ervaringen met pestgedrag in mijn jeugd. Pas in mijn twintiger jaren, met behulp van therapie, heb ik het achter me kunnen laten.
Ik besloot om iets met mijn ervaring te doen en anderen te helpen. Door mijn pestverleden te overwinnen, zie ik mezelf nu als het levende bewijs dat een (gelukkig) leven na pesten echt mogelijk is.
Ik ben nog steeds een gevoelig mens, maar ik kan daar nu goed mee omgaan. Ik beschik over een gezonde portie zelfvertrouwen, gedachtekracht, positiviteit, veerkracht en weerbaarheid.
Dit is de reden dat ik me inzet om voor velen een voorbeeld en steuntje in de rug te zijn. Dat doe ik enerzijds door mijn werk vanuit Praktijk voor Levensgeluk en Stichting Samen Sterk voor Kinderen, en anderzijds vanuit het Kenniscentrum Omgaan met Pesten.
Als ik terugkijk op mijn jeugd, zie ik hoeveel er is veranderd. Geen enkele leerkracht vroeg ooit aan mij: "Goh, Mirelle, hoe gaat het met jou?" Er werd niet gesproken over mijn ervaringen, gedachten of gevoelens, en er werd niet actief naar oplossingen gezocht. Tegenwoordig is er veel meer aandacht voor het welbevinden en de veiligheid van kinderen en jongeren. Er is een Wet Sociale Veiligheid op school, en onderwijsinstellingen moeten daar actief mee aan de slag. Ook in de BSO en kinderopvang neemt de aandacht voor sociaal-emotionele veiligheid en het voorkomen en aanpakken van pesten toe. Daarnaast wordt er actief gewerkt aan een veilige cultuur in (sport)verenigingen. Er zijn allerlei initiatieven om ouders te ondersteunen bij het vergroten van hun opvoedingsvaardigheden.
Dat we het verschil mogen maken, maakt me heel dankbaar.
Dat we het verschil mogen maken, maakt me heel dankbaar. Mijn jeugd was niet makkelijk, maar ik ben blij dat ik nu met de pijn van toen zulke mooie dingen kan doen. Ik heb een enorme motivatie, kracht en missie om de wereld vriendelijker, veiliger en daarmee mooier te maken. Sinds 2003 heb ik duizenden kinderen, jongeren en volwassenen geholpen, en mijn kennis en ervaring gedeeld met professionals en vrijwilligers in de strijd tegen pesten.
Ik vind het fantastisch dat ik aan die ontwikkeling kan bijdragen. En het mooiste is dat ik dit niet alleen doe, maar met een heel team. Als Sta Sterk trainers helpen we jaarlijks duizenden kinderen en jongeren, en dat is groots! Soms is het moeilijk om te zien wat de jeugd elkaar aandoet, maar ik heb geleerd dat achter elk gedrag een verhaal zit. Als je dat verhaal kent, kun je op zoek gaan naar een passende oplossing.
Met dank aan Anne Bakker
Anne ging voor het magazine Fabulous Mama in gesprek met Mirelle over hoe zij nu, met de pijn van toen, het goede doet. Een deel van haar interview is op deze pagina verwerkt.