’Mijn kind (8) pest haar klasgenoten, maar ik kan me daar niets bij voorstellen’

Door YARA HOOGLUGT 27 apr. 2022 in MAMA

De dochter (8) van Caroline pest haar klasgenoten op school. Caroline herkent zich helemaal niet in het beeld dat van haar kind geschetst wordt en weet niet wat ze ermee aan moet. Ze vermoedt dat er meer achter zit en vraagt om advies.

„Ik zit met een moeilijk dilemma”, schrijft Caroline. „Mijn dochter, die ik ken als een lief, zorgzaam, zachtaardig meisje, schijnt een aantal leeftijdsgenootjes te pesten op school. Ik ben gebeld door een moeder en werd onlangs ook op het matje geroepen op school. Ik vind het echt ontzettend lastig. Mijn dochter is 8 en ik heb het idee dat er enorm veel speelt in haar hoofd. Ik kan me zó slecht een voorstelling maken van hoe ze zich gedraagt op school.”

„Thuis is ze rustig, stil bijna, en ik vermoed dat ze onzeker is over van alles en nog wat. Het kan dat ze daardoor als een soort afweermechanisme onaardig doet tegen klasgenoten. Maar zoiets ontstaat toch niet zomaar? Ik kan het gewoon echt niet geloven. Ik hink op twee gedachten: ik wil pestgedrag absoluut afstraffen, maar het lukt me niet om streng tegen haar te zijn omdat ik het gevoel heb dat er zo veel meer speelt. Wat moet ik doen?”

Niet afstraffen

Mirelle Valentijn zet zich als oprichter van Stichting Omgaan met Pesten in om pesten tegen te gaan. Afstraffen heeft volgens haar geen zin, daarmee geef je een kind geen inzicht in het eigen gedrag. Het is veel beter om in gesprek te gaan, en voorbij de rollen van dader en slachtoffer te kijken. „Het pestgedrag van dit meisje komt ergens vandaan”, vertelt Valentijn. „Het is echt heel belangrijk om uit te zoeken wat haar redenen zijn. Wat zit haar dwars, waarom gaat ze over de grenzen van anderen heen?”

„Misschien probeert ze aanzien te krijgen in de groep. Misschien probeert ze haar onzekerheid te overschreeuwen door pogingen anderen te domineren. Deze moeder geeft al aan dat haar kind thuis stil is. Misschien voelt ze zich op school niet weerbaar genoeg en kan ze zich niet op andere manieren uiten? Vraag je kind ernaar, ga in gesprek over haar gevoelens.”

Onder ogen zien

Dat betekent dus ook dat je als moeder onder ogen moet kunnen zien dat je kind pestgedrag vertoont. Valentijn: „Je eerste reactie zal misschien zijn: ’Zoiets doet mijn kind niet’. Zo’n telefoontje van een ouder of van school, zoals Caroline heeft gekregen, bevat nieuws dat je eigenlijk niet wilt horen. Je kent dit gedrag van je kind niet en kunt het niet plaatsen. Het komt inderdaad regelmatig voor dat het gedrag van een kind op school enorm verschilt van hoe hij of zij thuis is. In de klas is een heel andere dynamiek en zijn er andere rollen te vervullen. Zo moet je het ook zien: je kind heeft een rol aangenomen. Het gaat niet om wie ze is, het gaat om wat ze doet.”

Pestgedrag bespreken

„Hoe concreter je in beeld hebt wat je doet, hoe beter je op zoek kunt naar oplossingen. Misschien hebben ouders van gepeste kinderen voorbeelden, of de school. Zo kun je specifieke situaties aanhalen en met je kind bespreken. Wat maakte dat ze het muntte op haar klasgenoot? Welke gedachten en gevoelens kwamen daarbij kijken? Wat zorgde ervoor dat anderen mee gingen doen? Waren er andere kinderen door wie ze zich aangemoedigd voelde?”

„Vervolgens kun je de focus verleggen naar het slachtoffer en de empathie van je kind proberen te vergroten. Vraag of ze gezien heeft hoe het gepeste kind reageerde, en of ze een idee had van hoe hij of zij zich toen voelde. Vaak denkt een pester daar niet eens aan. Het is vaak vooral belangrijk dat het pesten hen iets oplevert: het voor het zeggen hebben, macht en aanzien krijgen bijvoorbeeld. Als je inzichtelijk maakt wat het pesten voor effect heeft, laat je je kind reflecteren op het eigen gedrag. Je kunt ook vragen: ’Hoe zou jij je voelen als iemand zo tegen jou zou doen? Of je haalt een situatie uit het verleden aan: ’Weet je nog, toen dit gebeurde? Jij voelde je toen ook niet prettig. Dit is zo’n zelfde situatie’. ”

Oplossingen zoeken

Vaak voelen pesters het ook niet aan dat ze over de grenzen van anderen heen gaan. Ook dit kun je je kind leren inzien. Leg bijvoorbeeld uit dat je aan een reactie van een kind kunt zien hoe hij of zij zich voelt. ’Reageert een kind boos, door agressief van zich af te bijten? Of wordt iemand juist stil door iets dat jij zegt? Dan heb je waarschijnlijk iets gedaan waar de ander zich niet goed bij voelt’.”

Als oorzaken, voorbeelden en effecten van pestgedrag eenmaal inzichtelijk zijn, is het ook belangrijk dat een kind het ook weer goedmaakt, vertelt Valentijn. „Als ouder kun je je kind ook helpen relaties te herstellen. Een simpel ’sorry’ lijkt een makkelijke en voor de hand liggende oplossing, maar dat is niet genoeg. Laat je kind echt zelf nadenken: wat heb ik precies gedaan en hoe kan ik het oplossen? Een voorbeeld: als je kind een klasgenoot heeft buitengesloten, kan dat concreet worden goedgemaakt. Je kind kan op de klasgenoot afstappen en het gedrag benoemen: ’De vorige keer heb ik jou niet mee laten spelen en dat was niet leuk van mij. Wil je nu meedoen?’ Dan blijft het niet bij een loze kreet, maar krijgt een slachtoffer echt uitleg over wat er is gebeurd en wat er in de toekomst anders gaat zijn. Dat helpt enorm voor een gepest kind.”