Kijkwijzer: Willem Wever aflevering over cyberpesten

Door Mirelle Valentijn – Docent Kenniscentrum en voorzitter Stichting Omgaan met Pesten

Cyberpesten heeft vaak een enorme impact op kinderen. Het is een complex probleem, dat zich doorgaans niet zomaar laat oplossen. Inhoudelijk expert Mirelle Valentijn neemt je mee in praten over cyberpesten in de groep.

Willem Wever

Willem Wever is het populair-wetenschappelijke programma dat antwoord geeft op brandende vragen van kinderen. Edson en Tim gaan op zoek naar antwoorden. In deze aflevering verdiepen zij zich in cyberpesten en wat je daaraan kunt doen. Er komen kinderen aan het woord die ervaringen delen en tips geven. Nikkie de Jager van Nikkie Tutorials verteld hoe zij omgaat met comments op internet. Ook Rob van de kindertelefoon denkt mee en verteld hoe zij kinderen en jongeren helpen bij cyberpesten. Je kunt de aflevering inzetten om te werken aan sociale veiligheid en online weerbaarheid.

Ga naar de aflevering

Je vindt het fragment van 4:14 – 7:34 

Praten over pesten

Praten over pesten draagt bij aan het doorbreken van pestproblematiek. Met de juiste vragen laat je kinderen zelf nadenken over ervaringen, lastige situaties en oplossingen.

Een inleiding kan niet ontbreken

Start nooit zomaar met beeldmateriaal dat emotioneel beladen kan zijn in de groep of dat kan raken aan eigen ervaringen van kinderen. Geef een korte inleiding over de inhoud die aan bod komt in de aflevering.

Wek de belangstelling van de kinderen. Geef een kijkopdracht en leg uit wat het doel is van samen kijken naar deze aflevering.

Veiligheid is een randvoorwaarde

Beeldmateriaal als in deze aflevering van ‘Willem Wever? ‘ over pesten kan diverse gedachten en gevoelens losmaken bij kinderen. Om hier vervolgens over in gesprek te gaan dient het veilig te zijn in de groep. Het maken van afspraken over het omgaan met elkaar in het gesprek na afloop helpt hierbij. Sta stil bij groepsregels. Besef dat bij het werken rond dit thema extra afspraken nodig zijn. Check of er nog afspraken moeten worden toegevoegd of aangepast en laat deze uit de kinderen zelf komen. Formuleer extra afspraken altijd positief: dus wat wil je wel en omschrijf concreet gedrag. Je mag altijd een afspraak toevoegen of voorleggen die je zelf belangrijk vindt. Denk hierbij met name aan:

• We stellen vragen om elkaar beter te begrijpen.
• Wat we te weten komen over elkaars gedachten, gevoelens en gedrag blijft binnen de groep.

Openheid creëert openheid

Stel jezelf kwetsbaar op. Deel met de kinderen wat jou raakt na het kijken van de aflevering en hoe dit komt. Richt je niet alleen op de inhoudelijke informatie. Maak bij praten over pesten in de groep heel bewust echt contact en besteed aandacht aan de intermenselijke kant. Zie jezelf hierin als instrument. Deel een ervaring over je eigen rol als kind, gedachten en gevoelens. Zo kom je letterlijk een beetje dichterbij. Dat heeft een positieve invloed op het creëren van een sfeer van veiligheid en vertrouwen, waarin leerlingen zich na jouw voorbeeldgedrag ook durven te laten zien en horen.

Kijkopdracht: Willem Wever aflevering over cyberpesten

Wissel in drietallen uit hoe je het vond om de aflevering te zien. Geef op deze manier eerst ruimte aan alle kinderen om zich te ontladen en uiten. Vraag daarna een aantal reacties uit de groep.

Tien vragen die je kunt stellen na de uitzending

1. Er kwamen verschillende vormen van cyberpesten naar voren in de aflevering. Welke vorm van cyberpesten vind jij het meest naar? Hoe komt dat?
2. Het verschil tussen een online grapje en cyberpesten kan lastig zijn om te herkennen. Edson vertelde een emoticon in zijn berichtje te zetten, bijvoorbeeld een knipoog. Hoe ontdek jij of je te maken hebt met cyberpesten? Waar let je dan op?
3. Er werden verschillende online omgevingen genoemd waar cyberpesten voor komt, zoals tiktok en instagram. Waar denk jij dat cyberpesten nog meer voorkomt?
4. Cyberpesten wordt verschillend ervaren. Er zijn kinderen die zich er niets van aantrekken. Er zijn ook kinderen die zich daar vervelend door voelen of nare gedachten krijgen. Zij geloven bijvoorbeeld wat de ander voor onaardige woorden opschrijft onder een foto, bij een filmpje of in een game. Wat denk jij dat de gevolgen zijn van cyberpesten voor de meeste kinderen?
5. Ken jij de kindertelefoon al? Heb je zelf wel eens met de kindertelefoon gebeld of gechat? Hoe was dat? De Kindertelefoon is dé plek in Nederland waar jongeren van 8 tot 18 jaar gratis en vertrouwelijk kunnen praten over onderwerpen die ze niet durven, kunnen of willen bespreken in hun eigen omgeving. Dus ook over pesten. Speciaal opgeleide vrijwilligers voeren gesprekken via telefoon en chat. Ook heeft De Kindertelefoon een zeer drukbezocht forum waar kinderen en jongeren elkaar, op een veilige plek, kunnen helpen. 
6. Ron vertelde dat ze gemiddeld 1500 gesprekken per dag voeren bij de kindertelefoon. 20% van die gesprekken gaan over pesten, waaronder cyberpesten. Hoeveel % van de kinderen in onze groep heeft te maken gehad met cyberpesten? Steek je hand op. Laten we dat eens uitrekenen. Hoeveel procent van onze groep is dat? Wat betekent dat?
7. Praten over pesten is belangrijk. Dan kunnen anderen je helpen en zorgen dat het pesten stopt. Je kunt praten met de kindertelefoon, maar ook met iemand uit je eigen omgeving die je vertrouwt. Geef alle kinderen een klein gekleurd blaadje papier. Met wie kun jij praten? Vraag hen de eerste naam op te schrijven die in ze opkomt. Laat de kinderen vervolgens in drietallen uitwisselen met wie zij zouden praten (uit het gezin, familie, school, de groep, vrienden, …) en wat maakt dat zij die persoon vertrouwen. Als ze ideeën opdoen uit de voorbeelden van anderen mogen ze deze namen ook opschrijven op het blaadje papier. Het doel is om te proberen tot drie mensen te komen die ze vertrouwen. Vraag enkele reacties uit de groep. Laat ze tot slot in drietallen een beginzin bedenken als je een gesprek zou willen beginnen met iemand die je vertrouwt over een probleem. (Deze zinnen mogen gelijk zijn en ook verschillen van elkaar)
8. Rob van de kindertelefoon gaf de tip om een 1 op 1 bericht te sturen aan iemand, als je twijfelt of iemand je online plaagt of pest. Je kunt dan checken wat er gebeurt. Wat vind jij van deze tip? En zou je die willen gebruiken? Waarom wel of niet? Maak kinderen duidelijk, dat zij los van hoe de ander het bedoelt, altijd de eigen grens serieus mogen nemen. Als het niet oké voelt en het over je grens gaat, is het belangrijk om die aan te geven, zodat je duidelijk bent naar de ander en het stopt.
9. Aan het einde van het fragment over cyberpesten heeft Nikkie een hoopvolle boodschap voor kinderen die pesten meemaken: ‘het wordt beter’. Welke boodschap heb jij voor gepeste kinderen om hen moed in te spreken? (Hier krijg je als begeleider van de groep veel suggesties die kunnen bijdragen aan een nieuwe norm stellen in de groep, om cyberpesten terug te dringen)
10. Beoordeel de veiligheid in de groep. Is deze aanwezig, dan kun je een verbinding leggen met de manier van omgaan met elkaar in de eigen groep. Beoordeel de spanningsboog in de groep. Je kunt deze verbinding direct na de voorgaande vragen en het gesprek dat is ontstaan maken, of op een later moment. Als de spanningsboog is afgenomen zal de verbinding maken naar de groep minder winst opleveren. Zijn er dingen je die anders zou willen in deze groep als we online omgaan met elkaar? Hoe zouden wij het verschil kunnen maken met en voor elkaar? Vraag door: wat kun je daar zelf voor doen? Wat kunnen anderen doen? Hoe kunnen we samen zorgen dat dit voor jou veranderd? Welke afspraken kunnen we maken om als groep (nog) fijner met elkaar om te gaan?

Wanneer is het belangrijk praten over cyberpesten stop te zetten?

Als de sfeer onverhoopt niet serieus of lacherig blijft/wordt, dan is het wijs om te melden dat het op deze manier niet zinvol is en wat dit met jou doet in relatie tot het thema. Bespreek wat nodig is om de houding te verbeteren. Als dat niet werkt, is het beter om een andere les te draaien en op een later moment te onderzoeken wat nodig is om de veiligheid in de groep te verhogen om meer openheid te creëren.

Heb aandacht voor het bieden van nazorg

Sluit praten over pesten altijd af met een compliment en beschrijf concreet gedrag dat je hebt waargenomen dat heeft bijgedragen aan nadenken over een positieve en veilige groep. Benoem ook dat er ervaringen, gedachten of gevoelens kunnen zijn die de kinderen misschien niet hebben gedeeld en dat dat oké is. Je mag altijd zelf kiezen wat je wel en niet deelt. Soms is het fijn om iets dat je niet hebt gedeeld toch te laten weten aan de juf, meester of groepsbegeleider. Creëer een brievenbus (evt. online) waar kinderen een bericht kunnen achterlaten en geef aan wanneer je in de brievenbus kijkt en wat je met de inhoud doet.

Verwijs naar passende hulp

Noteer voor jezelf bijzonderheden uit het gesprek waar je op een ander moment met de kinderen als groep, individueel of met ouders op terug wilt komen. Verwijs indien nodig intern of extern naar passende hulp. Denk voor interne hulp aan interventies door externe professionals zoals workshops & antipestprogramma’s of kies voor scholing van een eigen professional.

Denk bij externe hulp ook aan de Sta Sterk training. 

Kijk voor een trainer in jouw omgeving op overzicht Sta Sterk trainers

Feel Fine Online

Breng het gesprek of de gesprekken ook op het bredere onderwerp ‘Feel Fine Online’. Brainstorm met de kinderen/jongeren samen wat zij nodig hebben om zich prettig te voelen online.

Download het gratis lespakket Feel Fine Online of laat een trainer Omgaan met Pesten komen om een workshop in de klas te geven.

Wil jij zelf kinderen en jongeren kunnen begeleiden om sociaal veiliger te zijn? Kijk dan bij onze opleidingen trainer Omgaan met Pesten en krijg nu de BONUS module Feel Fine Online bij de opleiding gratis erbij, zodat jij straks zelf deze workshop kunt geven.

Wil jij het verschil maken voor kinderen en jongeren?

Informatiepakket aanvragen

sociale veiligheid op school 

We bieden ook de opleiding tot anti-pestcoördinator aan, waarin wij stil staan bij het vergroten van mediawijsheid, preventie en aanpak van cyberpesten. Vraag de opleidingsgids aan.