Hoe maak je de Gouden Weken tot een daverend succes? Ze zijn belangrijker dan ooit!

Door Mirelle Valentijn – Docent Kenniscentrum en voorzitter Stichting Omgaan met Pesten

De start van het nieuwe schooljaar vraagt dit jaar meer energie van professionals, vrijwilligers, kinderen en jongeren en hun ouders door de invloed die de corona periode heeft gehad in het afgelopen schooljaar en nog zal hebben komend jaar. De gouden weken zijn belangrijker dan ooit tevoren. Niet alleen het onderwijs, ook het sociaal emotioneel welbevinden van leerlingen en het contact met elkaar in de groep heeft onder druk gestaan.

• De groepsdynamiek is beïnvloed door de wijze waarop het afgelopen schooljaar onderwijs is gegeven: onderwijs op school, thuisonderwijs, gedeeltelijk thuisonderwijs en onderwijs in halve groepen en op de basisschool uiteindelijk de laatste weken van het schooljaar opnieuw onderwijs op school in hele groepen. De mate waarin en manier waarop contact mogelijk was met klasgenoten en onderwijsprofessionals heeft iedereen anders ervaren. Er deden zich steeds opnieuw veranderingen voor, waarin keer op keer evenwicht gevonden moest worden. In sommige groepen is dit positief verlopen. Van veel professionals hoorden we echter ook dat groepen roerig zijn gebleven tot aan de zomervakantie.
• Veel leerlingen zijn in aanraking gekomen met spanningen, angsten, zorgen, ziekte, verlies en rouw binnen en buiten het gezin. De impact van gevolgen van het coronavirus zijn ook merkbaar geweest binnen de groep zelf. In sociaal veilige groepen is meer ruimte om dit te delen met elkaar en een plek te geven, dan in onveilige groepen. Dat kan ervoor zorgen dat er zogenaamde restschade uit deze periode meegenomen wordt in het nieuwe schooljaar.

Velen van ons zijn klaar met het corona virus, maar het virus verdrietig genoeg niet met ons. Ook weten we niet hoe het dit schooljaar zal gaan.

Nu na de zomervakantie de groepen opnieuw starten, blijft het nodig om ruimte te bieden om verhalen te delen. Veel leerlingen en professionals hebben de kans gekregen in de zomervakantie bij te komen van het intensieve en ‘anders dan anders’ schooljaar. Dit geldt echter niet voor iedereen.

De Gouden Weken 

Een nieuw schooljaar betekent altijd een nieuwe start en een kans om oude patronen los te laten of met nieuw opgedane inzichten aan de slag te gaan. De gouden weken zijn dit jaar belangrijker als ooit te voren. Zeker als we in gedachten houden, dat niemand precies kan voorspellen hoe dit schooljaar eruit gaat zien.

De Gouden Weken, de eerste weken van het schooljaar, zijn bepalend voor het creëren van een fijne sfeer in de groep. Deze sfeer verhoogt de sociale veiligheid die nodig is om tot ontwikkeling en leren te komen, maar ook om mogelijk opnieuw uitdagingen ten gevolge van het corona virus aan te kunnen, ieder voor zich en met elkaar als groep.

Lespakket aanvragen

5 tips om de Gouden Weken te laten slagen

“Ik weet het nog zo goed, vorig jaar vlak voor de kerstvakantie, ik dronk thee met mijn collega na afloop van de zoveelste dag vol heftigheid tussen de meiden in mijn groep. Ik zei tegen haar, wat had ik graag dit meidengedoe al herkend tijdens de start van het schooljaar. Dan had ik dit actief kunnen begeleiden en was het niet zo uit de hand gelopen.” Anja, groepsleerkracht groep 6. 

1. Wees voorbereid op de groep waarmee je gaat werken. Het lijkt zo voor de hand liggend. Vaak is deze voorbereiding vooral gericht op de inhoud en de eerste activiteiten en minder op de groep zelf. De leerlingen, de verhalen en achtergronden die zij meebrengen, persoonlijk en als groep. Informatie m.b.t. sociale groepsveiligheid hoort in de overdracht tussen leerkrachten of mentoren.

“Ik draaide afgelopen schooljaar het anti-pestprogramma Omgaan met Elkaar in een combi 7/8. In een voortgangsgesprek met de leerkrachten stonden we stil bij wat er mis was gegaan in deze groep. Er was te weinig aandacht besteed aan het naar voren halen van de normeringsfase. Voor mij één van mijn grootste eye openers uit de opleiding bij het Kenniscentrum dat dit echt het verschil kan maken. Hierdoor ontstaat een mildere stormfase en minder probleemgedrag.” 

Marielle, trainer Omgaan met Pesten

2. Fris samen met collega’s je kennis op van groepsdynamica. Overal waar mensen bij elkaar worden geplaatst in een groep krijg je te maken met de dynamiek van de groep. Er is veel onderzoek naar gedaan. Het is handig inzicht te hebben in de verschillende fasen, zodat je ze positief kunt beïnvloeden. Het is fijn deze kennis op te frissen samen met collega’s en handige tips voor de Gouden Weken met elkaar te delen.

“Ik krijg dit jaar een groep waar het mentoraat vorig jaar niet goed ging. De eerste mentor was  te nieuw en kon deze brugklas minder houvast geven zij nodig hadden. De co-mentor viel in het najaar uit door ziekte. Door tekort aan docenten was er niemand die onze nieuwe collega bij kon staan bij de ordeproblemen en de pestproblemen van deze klas. Ik heb al verschillende bezorgde mailtjes ontvangen van ouders hoe het verder moet met deze groep. Ik wil een sterke start maken met hen en wil ze laten ervaren dat ik er dit schooljaar echt voor ze ben.”  Johan, biologie docent, VMBO

3. Maak duidelijk waar je voor staat dit schooljaar. Je zichtbaarheid als mentor of groepsleerkracht is belangrijk. Dit zit in jouw opstelling naar zowel leerlingen, collega’s als ouders, geef duidelijke leiding en sturing. Zie iedere leerling en benadruk dat eenieder deel uitmaakt van de groep en erbij hoort. Maak verbaal en non-verbaal contact en ga creatief om met de corona-beperkingen in het contact met leerlingen en ouders. Wees duidelijk over je eigen voornemens, de wijze waarop je jouw rol als groepsleerkracht of mentor wilt vervullen en hoe je deze groep dit schooljaar ziet. Betrek de leerlingen hier actief bij door een basis voor de omgang met elkaar neer te zetten.

“Ik ben er trots op dat ik dit jaar nieuwe mentoren mag begeleiden. Ik werk hier inmiddels tien jaar. Ik weet nog goed dat ik tijdens mijn eerste mentorjaren mijn aandacht vooral richtte op het wegwijs maken op school, het vinden van alle benodigde informatie. Inmiddels heb ik geleerd dat de kennismaking met elkaar nog belangrijker is. Ik ga mijn succesvolle werkvormen om kennis te maken die ik in de afgelopen jaren verzameld heb met plezier delen  met de nieuwe mentoren.”  Shamila, docent beeldende vorming op het VO.

4. Maak ruim tijd vrij om elkaar beter te leren kennen via spel en werkvormen. Hierbij is het vooral belangrijk om contact tussen leerlingen te laten ontstaan met wie ze niet bevriend zijn. Zij ontdekken onverwachte overeenkomsten en er ontstaan nieuwe kansen voor contacten met elkaar. Dit ondersteunt de ontwikkeling van een ‘goede klasgenoot’ zijn, stimuleert samenwerking, voorkomt buitensluiten en nieuwe vriendschappen kunnen ontstaan. Deel jouw succesvolle spel- en werkvormen met collega’s en inspireer elkaar.

“Vorig jaar had ik weer zo’n groep. Je weet wel zo’n groep waarvan je direct voelt dat het een zwaar jaar gaat worden. Nou ja groep, het was eigenlijk meer een samenraapsel van meerdere groepjes. Totdat ik de opleiding tot anti-pestcoördinator bijwoonde van het Kenniscentrum. Daar overtuigden de docenten mij dat mijn invloed op het groepsproces veel groter is dan ik tot nu toe dacht.”  Maik, antipestcoördinator scholengemeenschap 

5. Besef dat jij in de Gouden Weken de verschilmaker bent. Juist in deze periode kun je een positieve invloed uitoefenen. Na de Gouden Weken liggen de groepsnormen vaster en zal de groep zich niet of moeilijk op andere gedachten en gedrag laten brengen. Observeer, communiceer, reflecteer en evalueer in de Gouden Weken. Doe dit zelf, samen met collega’s en vooral met de groep zelf. Speel dus niet alleen een spel of zet een werkvorm in om elkaar beter te leren kennen. Gebruik deze ook om in het gesprek daarna met elkaar te leren en ontdekkingen te doen. In het gratis lespakket  “Samen maken wij het verschil!” voor de Week tegen pesten (21 t/m 25 september), worden waardevolle suggesties gegeven voor deze nabesprekingen. 

Dit jaar geven we voor het eerst een gratis webinar weg. Dit webinar is een belangrijk onderdeel uit het webinar groepsdynamica dat deel uitmaakt van de opleiding Trainer Omgaan met Pesten. Jullie krijgen dit nu gratis bij het lespakket!

Webinar:
“Hoe KUN je in 4 stappen de machtsstrijd inzetten voor een positieve groepssfeer?

Lespakket aanvragen

Fijn dat jij dit artikel leest. Het betekent dat je oog hebt voor groepsdynamiek, sociale verhoudingen en kwetsbare jeugdigen. Dank daarvoor! De wereld kan meer mensen gebruiken zoals jij. In het werken met jeugd kun je elke dag het verschil maken als het gaat om sociale veiligheid. Iemand zoals jij die tegen ze kan zeggen: ik ben er voor jou, ik ben er voor de groep. Spreekt dat je aan? Lees dan meer over de opleiding tot trainer en opleiding tot antipestcoördinator of neem contact met ons op.