10 tips voor een succesvolle Week tegen Pesten!

door Mirelle Valentijn – Docent en Eigenaar Kenniscentrum Omgaan met Pesten

Nog even en dan start de Week Tegen Pesten van 25 t/m 29 september. In het hele land komen organisaties in actie waar kinderen en jongeren samenkomen om te werken aan sociale veiligheid. Nu de zomervakantie in alle regio’s voorbij is, zijn de voorbereidingen in volle gang.

We hebben ‘werk te doen’ met elkaar

 

Cijfers over pesten gestegen

Mis jij nog wat ‘vinkjes’ en wil jij samen met jouw collega’s een succes maken van de Week Tegen Pesten? We delen hier tien tips om de Week Tegen Pesten compleet te maken!

10 tips voor een succesvolle Week tegen Pesten bij jou in de organisatie

1. We werken met een project- of werkgroep Week Tegen Pesten

Ken je dit bekende Afrikaanse spreekwoord? “If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together”. Een bekend Afrikaans spreekwoord, vaak door Nelson Mandela geciteerd met de betekenis: alleen ga je sneller, samen kom je verder! In dit spreekwoord komt het belang van het aangaan en onderhouden van relaties naar voren. Ook bij het voorkomen en aanpakken van pesten weten we dat je elkaar nodig hebt om verder te komen.

Nog te vaak zien we in een organisatie één enthousiasteling die zich sterk wil maken voor de Week Tegen Pesten en probeert anderen te activeren. Maar dan komt het niet goed genoeg tot stand. Juist door een project- of werkgroep samen te stellen, die bestaat uit verschillende professionals, dan wel vrijwilligers, die zich bezighouden met de verschillende doelgroepen in de organisatie, kom je tot een sterk plan van aanpak. Samen sta je in contact met meer personen binnen de organisatie, heb je de doelgroep beter in beeld en lukt het vaak goed om een grotere groep in beweging te krijgen en te motiveren om bij te dragen aan de Week Tegen Pesten. Daarnaast is het fijn om de taken te kunnen verdelen en behapbaar te houden naast andere werkzaamheden.

2. Het team is zich bewust van het belang om het het thema ‘Goed voor Elkaar!’ aan de slag te gaan

Iedere organisatie waar kinderen en jongeren samenkomen vormt een minimaatschappij, bijvoorbeeld als leerlingen van dezelfde school of teamgenoten bij de sportvereniging. In iedere organisatie uit de verdeeldheid zich op een eigen manier. Onderzoek samen met de professionals, vrijwilligers en eventueel ouders vanuit de projectgroep welk gedrag zich voordoet en om welk gedrag er zorgen zijn. 

Speel hierop in door het thema op een herkenbare manier te presenteren voor de betrokkenen. Werken met voorbeelden en activiteiten die aansluiten bij de belevingswereld vormen een belangrijke randvoorwaarde voor succes. Wanneer betrokkenen zich herkennen in het thema, neemt de intrinsieke motivatie toe om het ‘tegen-gedrag’ tussen kinderen en jongeren te doorbreken en het ‘wij-gevoel’ te vergroten of te herstellen.

3. We hebben organisatiebreed gekozen voor activiteiten die bijdragen aan ‘Goed voor Elkaar’

Regelmatig horen wij van bijvoorbeeld een anti-pestcoördinator op school, een teamleider in de kinderopvang of een bestuurslid op de sportvereniging dat zij suggesties hebben gedaan aan de verantwoordelijke professionals of vrijwilligers van een groep om aandacht te besteden aan de Week Tegen Pesten. Hier wordt uiteindelijk niet altijd genoeg mee gedaan. Dat ontstaat doordat een duidelijk organisatiebreed plan en afspraken met elkaar over de wijze waarop het plan wordt uitgevoerd, ontbreken.

Door alleen suggesties te doen, ontstaat er een vrijblijvendheid waardoor er een lager aantal mensen in actie komt. Dat heeft in de eerste plaats een negatieve invloed op de positieve impact die je met deze week zou kunnen maken. In de tweede plaats heeft het een negatieve invloed op de meldingsbereidheid van kinderen en jongeren. Dat zijn organisaties zich vaak niet bewust. Kinderen & jongeren hebben contact met elkaar. Als zij horen dat er in de ene groep wel, in de andere groep minder of zelfs geen aandacht is besteed aan de week, kan het beeld ontstaan dat deze professional of vrijwilliger op de groep het voorkomen en aanpakken van pesten een minder belangrijk onderwerp vindt. De kans dat een kind bij je meldt gepest te worden neemt af. Ook zullen jongeren, van wie wij weten dat zij het vaak niet nodig vinden, nog minder snel naar je toekomen om te vertellen om welke andere jongere zij zich zorgen maken. Tot slot wordt het vertrouwen lager dat er met een melding daadwerkelijk iets wordt gedaan. Om deze redenen adviseren we om organisatiebreed te kiezen voor activiteiten in de Week Tegen Pesten, waarbij is afgesproken dat iedereen in actie komt.

Bij de themaweek Week Tegen Pesten worden lang niet altijd ouders meegenomen. Juist in aanloop naar deze week is het zo belangrijk om ouders mee te nemen. Informeer ze vooraf over de week, de activiteiten en geef suggesties hoe met hun kind na te praten. Gepeste leerlingen die wel pestgedrag melden, doen dit vaak bij hun ouders, soms bij professionals/vrijwilligers en soms bij vrienden. Maak duidelijk dat je met ouders wilt samenwerken in de strijd tegen pesten. Investeer in vroeg signalering van pesten.

4. De aankomende Week Tegen Pesten is zichtbaar voor iedereen binnen onze organisatie

Het is belangrijk om in aanloop naar de Week Tegen Pesten voor kinderen, jongeren, ouders, professionals en vrijwilligers zichtbaar te maken dat de organisatie tegen pesten is en aandacht heeft voor deze week. Daarmee verspreid je een aantal belangrijke boodschappen:
– Wij vinden pesten niet oké en spannen ons in om pesten tegen te gaan.
– Wij investeren in de positieve omgang met elkaar.

Binnen het onderwijs kun je gebruikmaken van de ondersteuning die Stichting School & Veiligheid hierbij biedt. Meld je school aan op de website van Week Tegen Pesten. Dan maken zij jouw school zichtbaar op hun Week Tegen Pesten Google-kaart. Laat met de poster van de Week Tegen Pesten in de school zien dat jullie in actie komen. De posters kun je gratis bestellen bij Stichting School en Veiligheid. Bestel de poster voor kinderen of de poster voor jongeren.

In andere organisaties kun je er ook voor kiezen om zelf vorm te geven aan een visuele aankondiging van jullie deelname aan de week of posters te laten maken door de kinderen of jongeren zelf.

5. Kinderen en of jongeren worden actief betrokken bij de week en leveren een bijdrage

Schakel bijvoorbeeld de leerlingenraad op school of kinderraad op de BSO in of benader jongeren met een specifieke rol binnen de organisatie zoals de mini-mentoren op het voortgezet onderwijs of de mini-trainers van de sportvereniging. Zij kennen de belevingswereld van hun eigen peergroup als geen ander. Door kinderen en jongeren te betrekken kun je de activiteiten in de week heel goed afstemmen op de doelgroep.

Kinderen en zeker jongeren nemen eerder iets aan van leeftijdsgenoten (‘peergroups’) dan van anderen, omdat zij gelijken zijn. Het is daarom heel waardevol om hen de mogelijkheid te bieden ook zelf een rol te spelen in activiteiten deze week. Dit kan ook bestaan uit het zichtbaar maken van het thema bij de inloop, kleine activiteiten in de pauze of een aantal keuze activiteiten begeleid door subgroepen (iets oudere) leeftijdsgenoten.
Over de boodschappen van leeftijdsgenoten denken kinderen en jongeren actiever na. Deze inzet vraagt uiteraard een goede voorbereiding, zodat zij activiteiten en gesprekken die ontstaan kunnen begeleiden evt. samen met een professional of vrijwilliger. Deze voorbereiding kost tijd. Dat wordt vaak als een nadeel gezien. Dat is jammer omdat de opbrengst van deze week hoger zal zijn door het inzetten van de kracht van de peergroup.

Wij adviseren kinderen en jongeren een rol te geven in de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van deze week. Laat ze meedenken, meebeslissen en bij de uitvoering gelijkwaardige partners zijn.

6. We hebben een (creatieve) vorm gekozen om de Week Tegen pesten te openen 

Een succesvolle Week Tegen Pesten begint met een pakkende en betekenisvolle opening die de ‘why’ van deze week duidelijk maakt en nieuwsgierig maakt naar het vervolg. Op het moment dat bij de opening zowel de leidinggevende binnen de organisatie, verschillende professionals of vrijwilligers en kinderen en/of jongeren die daar samenkomen een rol spelen, maak je de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het voorkomen en aanpakken van pesten op school goed zichtbaar.

In sommige organisaties past een gezamenlijke opening niet. Dan kan een openingsactiviteit in de eigen groep volgens een vooraf afgesproken aanpak een alternatief zijn. Door te werken met een opening, activiteit(en) en een slot, zorg je dat het geen losse op zichzelf staande activiteit of thema is dat je ‘even’ voorbij laat komen. Het thema komt echt tot leven door het intensiever aandacht te geven, daardoor zal de week meer impact hebben. Het blijft kinderen en jongeren meer bij en ze zullen later gemakkelijker op de week terugkomen.

7. Er vinden verschillende activiteiten en reflectiemomenten plaats in de Week Tegen Pesten

Kinderen en jongeren blijven heel verschillend, de voorkeur voor activiteiten ook. Daardoor zit er bijna altijd iets bij dat de doelgroep aanspreekt.
Voor inspiratie voor activiteiten kun je ons lespakket aanvragen.
Een activiteit is pas echt zinvol als je deze combineert met reflectie. Juist via de reflectie ontstaan de inzichten en motivatie om positief gedrag in de omgang met elkaar vast te houden of verder te ontwikkelen.

Voorbeelden van reflectievragen die je kunt stellen na een activiteit:

– Wat kan lastig zijn voor jezelf als je verschilt van een ander of anderen in een groep?
– Hoe komt het dat omgaan met verschillen in een groep lastig kan zijn?
– Hoe kun je ‘goed voor elkaar’ zijn in een groep met verschillen? Wat doe of zeg je dan? En wat juist niet?
– Waar is iedereen hetzelfde in? (Bijvoorbeeld we zitten allemaal in groep 7, we zijn allemaal teamlid van voetbalteam        meiden onder de 12)
– Hoe kunnen we zorgen dat we met deze overeenkomsten en verschillen ‘goed voor elkaar’ zijn als groep?
– Hoe kunnen we nog meer één groep zijn en zorgen voor een wij-gevoel met elkaar?
– Hoe kunnen we zorgen dat niemand buiten onze groep valt?
– Welke afspraak kunnen we daarover maken met elkaar?

8. Er is een uitgewerkt plan om de week met aandacht af te sluiten

Een succesvolle Week Tegen Pesten, verdient een sterk slot. Dit kan gezamenlijk, met de eigen groep of bijvoorbeeld een korte activiteit of een kleine handeling. Maak duidelijk dat het voorkomen en aanpakken van pesten in de organisatie jullie doorlopende aandacht heeft. Een sterk slot betekent niet dat hiermee de aandacht voor pesten is ‘afgevinkt’. Het betekent dat er is geïnvesteerd in een klimaat waarin pesten wordt tegengegaan. Laat zien dat ook na deze week aandacht blijft voor een veilige omgeving en bedank iedere betrokkene voor de bijdrage.

9. Er is een moment ingepland om terug te komen op de week en zo doorlopende aandacht te geven aan sociale veiligheid

Vaak gaan we binnen een organisatie weer op in de ‘waan van de dag’ en wordt in het plan van aanpak de ‘follow up’ niet meegenomen. Wij raden aan om dit al in de voorbereiding mee te nemen en in te plannen. Een video, foto, creatieve uiting vanuit een activiteit die een plek krijgt in de organisatie, waarnaar verwezen kan worden komt van pas bij een follow up. ‘Het haakje’ naar de Week Tegen Pesten is dan snel gemaakt.

Wanneer je aan de slag gaat met thema’s in de organisatie waarin eigen ervaringen of die van anderen aangeraakt en/of gedeeld worden, verdient dat nazorg. Kinderen en jongeren gaan ook de nieuwe ervaringen die zij in de Week Tegen Pesten hebben opgedaan, verwerken. In de periode na een succesvolle Week Tegen Pesten, is de meldingsbereidheid hoger. Tegelijkertijd kunnen daar nog drempels bij worden ervaren. Een follow up activiteit of terugkom-moment in de vorm van een gesprek draagt bij aan het wegnemen van deze drempels en het vergroten van de kans dat eerder in beeld gebracht wordt welke leerlingen zich onveilig voelen. Het vertrouwen in de organisatie en de doorlopende aandacht voor sociale veiligheid wordt hierdoor gevoed.

Het is heel belangrijk als er een melding wordt gedaan, deze ook actief op te pakken, wanneer dit niet gebeurt, zal de meldingsbereidheid weer afnemen.

10 We geven gedegen informatie over de mogelijkheden voor hulp

Lang niet in alle organisaties is voor kinderen, jongeren, hun ouders of de professionals en/of vrijwilligers duidelijk waar zij terecht kunnen voor hulp bij vragen over pesten. Zorg dat je in deze week informatie geeft over de personen waar zij een melding kunnen doen.
Werk met goed zichtbare posters waarop een foto en contactgegevens van deze personen staan, zodat bij behoefte ook snel duidelijk is bij wie ze terecht kunnen en hoe ze deze persoon kunnen bereiken.

Stimuleer praten over pesten. Zij kunnen pesten melden als zij zien dat dit plaatsvindt en een ander overkomt. Zij kunnen het bespreekbaar maken als ze zelf gepest worden. Wat daarbij belangrijk is, is dat zij vertellen wat er is gebeurd, maar ook hoe zij geholpen willen worden en vragen of de ander deze hulp kan geven. Nog te vaak krijgen slachtoffers reacties van andere kinderen, ouders of professionals als: trek het je maar niet aan, ga maar ergens anders spelen. Neem meldingen van pesten altijd serieus. Breng het pestprobleem in kaart. Welke kinderen functioneren in de rol van: pester, meeloper, aanmoediger, buitenstaander, helper/verdediger? Welke vormen van pestgedrag hebben plaatsgevonden? Hoe vaak? Waar? Wanneer? Door wie? Maak samen met andere betrokkenen op basis van het pestprotocol een plan van aanpak om het pesten terug te dringen en te stoppen. 

Niet altijd kan de persoon waar de melding wordt gedaan of de organisatie zelf passende hulp bieden. Zorg dan voor een verwijzing intern of extern naar passende hulp. Ook onze Sta Sterk trainers kunnen hierbij ondersteunen, onder andere door Workshops & antipestprogramma’s. Of kies voor scholing van een interne professional om de mogelijkheden om intern hulp te bieden uit te breiden.

Denk bij externe hulp ook aan de Sta Sterk training. Kijk voor een trainer in jouw omgeving op overzicht Sta Sterk trainers.

Wil je meer lezen over de recente cijfers van pesten. Bezoek dan de website van onze samenwerkingspartner Stichting School en Veiligheid en ontdek meer over de uitkomsten van de veiligheidsmonitor.